|
Soguk Alginligi
Sogugun etkisiyle kuslar, geçici rahatsizliklara, fakat
bezende tedavisi zor ve hatta ölümle sonuçlanan hastaliklara yakalanirlar.
Belirtileri: Önceliklerde
kuslarda bir durgunluk hali gözlenir, bunu uyusukluk takip eder. Hayvan
tüylerini kabartir, bir köseye çekilip tertop olmus bir durumda titrer ve
her türlü yem ve yiyecegi reddeder. Kafesin bir kösesine çekilir ve basini
tüyleri arasina sokar. Ani isi degisikliklerine maruz kalan
kanaryalardaysa, soguk alginligi, bir sok etkisi göstererek kusun bayilip
tüneginden düsmesine varan belirtilerle ortaya çikabilir. Kusu elinize
aliniz, karin bölgesi tüylerini üfleyerek derisini kontrol ediniz. Derinin
rengi kirmizi ve kus titremekte ise hayvanin soguk alginligi var demektir.
Karin derisi dogal rengini yitirip kizarir ve morarir. Bu belirtiler soguk
alginligini belirlemekle birlikte, eger iyi tedavi edilmez ve tüm arazlar
giderilmezse, bronsit, astim, zatürree ve hatta verem gibi hastaliklarin
baslangici olma özelligini de tasir.
Sebepleri: Kanaryalar duyarli
yapiya sahip varliklardir. Gerçi 16-17 san-tigratlik sabit bir isi
saglandiginda saglikla yasayabilirler. Ancak 22-23 santigrad isidan bu
derecelere ani düsüslerde hastalanmalari olasiligi dogar. Gündüz ve gece
arasindaki büyük isi farklari veya kafesin sicak odadan soguk bir odaya
tasinmasi gibi nedenlerin yani sira, geç saatlerde yaptirilan bir banyodan
sonra geceyi nemli tüylerle geçirme, soguk suyla yaptirilan banyolar soguk
alginligina neden olabilmektedir. Kisaca Hava akimi, Kis sartlari, siddetli
isi ve ortam degisiklikleri, çok soguk banyo nedenlerdir diyebiliriz.
Tedavi: ilk önlem olarak,
kanarya normal isidaki bir odaya getirilir, verilen yem kesilir, yerine
kaynatilmis patatesten bir dilim verilir. Kanaryanin agzi, ucu inceltilmis
bir tüy sapiyla açilarak bir damla kadar da bal konulur. Bu bir damlalik
bal, kanaryayi susatacak ve su içme istegi yaratacaktir. Bu istegini
gidermek için içecegi suya 100 c.c. için 15 - 20 damla kadar Sulpha
Mezathine eriyigi ile yarim çay kasigi Bicarbonate de Soude birlikte
konulur. Veya leblebi büyüklügünde Terramycin Egg Formula konularak
karistirilir. Bu ilaçlari yenilemek suretiyle bir hafta devam edilir. Bu
arada karma ve kuvvetli yem verilmemeli, kisa bir süre için haslanmis
patates kürü uygulanmalidir. Dogal olarak bu süre içinde Terramycine
verilmeye devam edilmeli ve kanarya mümkün oldugunca sabit bir sicaklikta
tutulmalidir. Bu amaçla, ilk günler için kafesin içine hava girmesine engel
olmayacak yün bir örtü kullanilmasi ve kafesin bu örtüyle siki sikiya
örtülmesi yerinde bir tedbir olacaktir. Kanaryaniz biraz kendini toplayip
soguk alginliginin kuvvetli etkilerini atmaya basladiginda, vitamin degeri
yüksek besinlerle vücudun direnci artirilmali ve bünyesi, besin degeri
yüksek yemlerle takviye edilmelidir.
Eger yukarida belirtilen tedavi yapilamiyorsa nemli ve
sicak bir ortamda bulundurmakta hastaligi hafifletir. Bunun için 25 – 30
derecelik bir oda içerisine kaynar suya batirilmis bezler asilmali veya
kaynar bir çaydanlik bir süre oda içerisinde birakilmalidir.
iyilesme basladigi zamanlarda kusa pismis ve ögütülmüs
tohumlar verilir. Bu arada kusun peklik çekmemesine özellikle dikkat
edilir. Peklik durumunda bu yiyecekler kesilir. Bu tedbirlerden sonra da
kusta hala bir düzelme görülmez ise hayvanin solunum yollari hastaligi veya
hafifinden bir nezleye yakalandigi düsünülmelidir.
Nezle
Belirtileri: Kanaryanin
burnunda akinti, gözlerinde çapak görüldügünde, bunlarin nezlenin ilk ve
temel belirtileri olarak kabul edilerek derhal tedaviye baslanilmasi
gerekir. Hastalik ilerledikçe burnun tikandigi, gözlerin çapaklandigi ve
kanaryanin soluk almakta zorluk çektigi görülür. Eger önlem alinmazsa, agir
oksijen yetersizliginin ve mikrobik olan nezlenin yaptigi yüksek ates
sonucunda kanaryanizin ölmesi söz konusu olabilir.
Nedenleri: Hastalik, mikrobik
olmasi nedeniyle baska kanaryalardan geçmesi mümkündür. Bununla birlikte,
yukarida degindigimiz soguk alginligina bagli olarak üsütme sonucu olusmasi
daha yaygin olarak gözlenen bir haldir. Anî isi degisiklikleri ve bazen de
aksamüstleri yaptirilan banyo sonucunda islak veya nemli tüylerle bir gece
geçiren kanaryanin siddetle üsüterek nezleye tutuldugu çok görülmüstür.
Tedavisi: ilk önlem olarak,
kanarya isica daha sicak bir yere alinmali ve eger baska kanaryalarla
birlikteyse onlardan ayrilmalidir. Gözlerindeki çapaklar ve akinti
asitborikli suyla silinmeli, soluk almakta zorluk çektirecek oranda bir
burun tikanikligi varsa, tuzlu suya batirilmis küçük bir tüy parçasi burun
deliklerine sokularak bu tikaniklik giderilmelidir. Bundan sonra, burun
çevresine ve gözlere Sigmamycine merhemi sürülmeli, ancak burun
deliklerinin tikanmamasina ayrica özen gösterilmelidir. Kusa, B ve C
vitamini yüksek besinlerin verilmesinde, suyuna bal karistirilarak vücut
tirencinin artirilmasinda yarar vardir. Bu arada, hastalik geçinceye degin
suyuna her-gün bir damla Terramycine konulmalidir. Hastalik arazlari
kaybolduktan sonra, kafesin sodali sicak sularla veya asitborikli suyla
güzelce yikanip günesle kurutulmasi mikroplarin öldürülmesi açisindan
yararlidir. Tedavide kuslar için hazirlanmis "iksir Bird
Nezle-Astim" suruplari olumlu sonuç verir.
Bronsit
Belirtileri: Bronsitli kanaryada gözlenebilecek en
belirgin araz, soluma güçlügü, sik sik nefes alma ve Soluk alirken duyulan
hiriltidir. Hastaligin ilk devrelerinde yüksek ates görülür. Eger önlem
alinmazsa hastalik kanaryanin ölümüne yol açabilir.
Nedenleri: siddetli üsütme ve
soguk alginligi sonucunda ortaya çikan, solunum yollarinin iltihapla
tikanmasi seklinde tanimlanmasi mümkün olan bir hastaliktir. Soguk
alginligina ve nezleye neden olan etkenlerin erken önlem alinip
giderilmedigi takdirde bronsite dönüsme olasiligi kuvvetlidir.
Tedavisi: Tedavisi, soguk
alginligi ve nezle tedavisine paralel özellikler tasir. ilk önlem olarak,
kanarya daha sicak bir yere tasinir. Gagasindan içeriye bir damla bal
damlatilarak susamasi saglanir. içecek olarak da içine bir damla
Terramycine damlatilmis ve ilitilmis sudan verilir. Nezlede oldugunca B ve
C vitaminlerinin direnç artirici ve iyilestirici etkisinden
yararlanilmalidir. Bu amaçla, vitamin ihtiva eden ampullerden bir damlalik
araciligiyla birer damla alinarak içme sularina Terramycine'le birlikte
damlatilmasindan fayda görülecegi kuskusuzdur. Kaynatilmis keten tohumu
suyu da bu hastalikta yararlanilan sifa verici bir ilâçtir. Bu amaçla,
"iksir Bird Nezle-Astim"dan yararlanilabilir.
Astim
Belirtileri: Kanaryanin
soluk almada zorluk çekmesi, sik sik ve hiriltili solumasiyla kendini belli
eden bir hastaliktir. Astimli kus ötmeye karsi isteksizdir ve ötüs
kalitesinden çok sey kaybetmistir. Genellikle uzun süren bronsitlerden
sonra ortaya çikmasi tanitici bir niteligidir.
Nedenleri: Bu hastalik,
yerlesmis nezle ve bronsitin, bakimsizlik, kirli, dumanli hava, tozlu yem,
tozlu ortam gibi elverissiz kosullar ve tedavisizlik gibi etkenlerle
solunum organlarinda kronik, iyilestirilmesi güç bir rahatsizliga
dönüsmesidir.
Tedavisi: Maalesef kroniklesmis
durumlarin kesin bir tedavisi yoktur. Hastaligi, henüz bronsit halindeyken
veya hastaligin henüz baslangicindayken, yukarida sayilan elverissiz
kosullarin ortadan kaldirilmasi, iyi ve sürekli bir bakimin saglanmasiyla
önlemek mümkündür. Astim baslangicinda, bronsit tedavisinin yani sira,
menthol, nane ruhu, okaliptüs bugulari yapilmasi, soluk açmada ve iyilesme
sürecinin kisaltilmasinda yararli olur. Bugu yapma su sekilde uygulanir:
Sicak bir tuglanin üzerine oturtulan madenî bir kap içindeki kaynar suya
adlari anilan soluk açicilardan biri damlatilir. Astimli kanaryanin
bulundugu kafes bu kabin yanina yerlestirilir ve her ikisinin üzeri tek bir
örtüyle örtülerek, hasta kusun bundan en büyük yarari görmesi saglanir. Bu
arada soluk açici ilâçlarin kanaryanin rahatsiz olacagi ölçüde fazla
damlatilmamasina dikkat edilmelidir. Bunun için ilk denemeyi kendinizde
yapmali, sizi rahatsiz edecek kadar keskin ve yogun bir buguyu hasta
kanaryaya uygulamamalisiniz.
Kroniklesmemis astimlarda hazir olarak satilan kanarya astim ilâçlarindan
da yarar saglamak mümkündür.
Ses Kisikligi
Belirtileri: Kanaryada
ötüsün azalmasi, sesin kisilmasi veya tümüyle kaybolmasi ile taninir.
Nedenleri: Ses kisikliginin
nedenleri çesitli olmakla birlikte bunlari birkaç noktada toplamak
mümkündür.
1. Soguk alginligi, nezle, bronsit gibi rahatsizliklarin ses tellerini
etkilemesi.
2. Asin ötme, sürekli ötme sonucunda ses tellerinin arizalanmasi.
3. Asiri korku, panik ve sok hallerinin sonucunda ses kaybi.
4. Ötücü kanaryalarin yanlis besleme sonucu seslerini yitirmeleri.
Tedavisi: Dogal olarak yukarida
anilan degisik nedenlere bagli olarak görülebilen her ses kisikligi veya
ses kaybi olayinda ayri bir tedavi yöntemi uygulamak gerekir. Bunlari yine
ayni sira içinde tek tek ele alalim.
1. Soguk alginligi, nezle, bronsit gibi rahatsizliklarda, ses tellerinin
etkilenmesi sonucunda olusan ses kayiplarinda, anilan hastaliklarda alinan
önlemler aynen uygulanir. Bunun yani sira gagasindan günde bir iki damla
çiy taze yumurta sarisi damlatmak yarar saglayacaktir.
2. Asiri ötme sonucu ortaya çikan ses kayiplarinda, hasta kanarya
digerlerinden ayrilarak sessiz, kendisini ötmeye tesvik edecek herhangi bir
uyaricinin bulunmadigi, geldigi yere es isida, cereyansiz, havadar, huzur
duyacagi bir odaya alinir. Kesin istirahati saglanir. Ses güçlendirici ve
vitamince degerli besinlerle kuvvet mamalari verilir. Suyuna B ve C
vitamini karistirilir. Bu amaçla hazirlanmis özel suruplardan da
yararlanilabilir. "iksir Bird Tonik" iyilesmesini hizlandirilir.
3. Eger kanarya; bir korku, bir panik veya bir sok sonucu sesini
yitirmisse, ikinci sikta görülen önlemler alinarak kanaryanin huzuru
saglanir, geçirdigi soku atlatmasi beklenir. Bu arada saglik yemlerinin
bulundugu karma yemlerden verilmesi yarar saglayabilir. Uygulanan yanlis
besleme sonucunda da kanarya ses kisikligi geçirebilir. Bu gibi durumlarda
ses kisikligina neden olan proteince yüksek besinler ve unlu yiyecekler
kesilir. Daha düsük degerde besinler, saglik tohumlari, ötücü kanaryalara
verilen özel karma yemler kullanilir. Baslangiçta kisa bir süre perhiz
yaptirmak da yarar saglayacaktir. Bu amaçla meyve ve yesillik verilebilir.
Bütün bunlardan baska sik sik degindigimiz, kanaryalarin hava akimlarina
maruz kalmasi, soguk suyla banyo yapmasi, soguk su içmesi, rutubetli yerde
bulunmasi, bulundugu yerin havasinin kirli, tozlu, dumanli, sigara kokulu
olmasi diger olumsuz etkilerin yani sira ses kisikligina neden olabilir.
Romatizma
Belirtileri: Romatizmali
kanarya, tünek üzerinde tutunamaz, düser. Yürümekte zorluk çektigi,
yürüyemedigi, düstügü yerde kaldigi, ayaga kalkamadigi görülür.
Nedenleri: Bu hastalik, nem
orani yüksek, serin ve rutubetli yerlerde sürekli yasamak zorunda birakilan
kanaryalarla, banyo yapip geceyi islak veya nemli tüylerle geçirmeyi bir
aliskanlik haline getiren kanaryalarda görülür.
Tedavisi: Hastaligin olusmasina
olanak tanimamak, hastaligi tedaviden çok daha kolay oldugu için, yukarida
anilan sakincali durumlari yaratmamak ve romatizmaya meydan birakmamak en
iyisidir. Bununla birlikte, hastalikli kanaryanin içinde bulundugu
sakincali ortamdan kurtarilmasi, serin havalarda banyo yapmasina izin
verilmemesi, geceleri islak ve nemli tüylerle birakilmamasi alinacak ilk
önlemlerdir. Kafesin, günes gören bir odada, günes isinlarinin direkt
vurmadigi bir yere asilmasi, kafes tabaninin sürekli olarak kuru kumlarla
örtülü olmasi ve kafesin nemli birakilmamasi yerinde bir tedbirdir. Tedavi
olarak kanaryanin ayaklan saf alkolde eritilmis kâfuru ile ovul-malt ve her
gün tazelenen içme suyunda çeyrek aspirin eritilerek verilmelidir. Bu
arada, içinde balikyagi bulunan kuvvet mamasindan da yarar beklenebilir.
Aksirma
Belirtileri: Kanaryayi
rahatsiz eden, inatçi, bir türlü giderilemeyen aksiriklar halinde kendini
belli eder.
Nedenleri: Genellikle grip,
nezle veya üsütmeyle kendini gösteren burun akintisi sonucu, kanaryanin
burun deliklerinin tikanmasiyla ortaya çikar.
Tedavisi: Tuzlu suya batirilmis
ince bir tüy araciligiyla burun delikleri açilir ve böylece tedavi
saglanmis olur. Eger akinti sürekliyse, dogal olarak nezle tedavisini de
birlikte uygulamak gerekir. Dikkat edilmesi gereken nokta, burun deliklerinin
temizlenmesi sirasinda kusun korkmasini asgari düzeyde tutmak ve burunu
tahris etmemektir.
istahsizlik
Belirtileri: Kanaryada yem
yemeye karsi genel bir isteksizlik ve durgunlukla kendini belli eder.
Nedenleri: Çogunlukla kanaryanin
daha önce alisik oldugu yemin disinda bir besin rejimi uygulanmasi veya
tekdüze bir yemle beslenmesiyle görülür. Bundan baska, bazi hastaliklara
bagli olarak görülen istahsizliklar da vardir.
Tedavisi: Kanaryanin arzu
ettigi yemlerin verilmesi, çok bölmeli yemliklerde çesitli yemler sunularak
yem seçiminin kanaryanin tercihine birakilmasi, istah açici yesillik ve
meyvelerin verilmesi yararlidir, istah açma amaciyla hazirlanmis kanarya
suruplarindan yararlanmak da mümkündür. Eger istahsizlik belli bir
hastaligin etkisiyle ortaya çikmis bulunuyorsa, öncelikle onun ortadan
kaldirilmasi gerekecektir.
Zafiyet
Belirtileri: Kanaryanin son
derece halsiz, güçsüz ve mecalsiz olmasiyla; eski hareketliligini,
canliligini kaybetmesiyle; ötmeye ve yeme karsi hissedilir oranda isteksiz
davranmasiyla taninir. Hastaligin ilerlemesi halinde karin derisinin rengi
koyulasir, kirmizi ve hattâ giderek mor bir renk alir.
Nedenleri: Kötü yasama
kosullari, kötü, isli, dumanli, sigara kokulu, havasiz yerler, tek türde ve
yetersiz beslenme, soguk alginligiyla iliskili hastaliklarda çok uzun süren
nekâhat devreleri; bu devreler içindeki beslenme bozukluklari zafiyeti
nedenleyen etkenler arasinda sayilabilir.
Tedavisi: Kanaryayi elverisli
kosullara kavusturmak ve iyi bir beslenme saglamak, alinacak baslica
önlemlerdir. Bu amaçla kanarya, temiz havali, isik alan, rutubetten uzak,
isisi normal bir yere alinir. istah açici yem ve yesillikler, meyveler,
karma yemler, kuvvet mamalariyla dengeli bir beslenme saglanir. "iksir
Bird Tonik" de, ötücü kuslar için uygun vitamin-mineral bilesimiyle
zafiyetin atlatilmasinda yararlidir.
Kabizlik
Belirtileri: Kanaryanin her
zamanki canliligi kaybolur. Eskisi gibi tünekten tünege siçramaz; o köseden
bu köseye uçusmaz, durgunlasir. Yeme karsi isteksizlik gösterir. Sik sik
tüylerini kabartir. Eger kafesteki tek kussa, diskisinda büyük bir azalma
oldugunu ve bu diskinin normalden çok sert bulundugunu gözlemek mümkündür.
Nedenleri: Kanaryanin
beslenmesinde bir denge unsuru olarak önemli bir yer tutan çesitli yesilliklerin
ve meyvenin düzenli bir sekilde ve haftada iki kez olarak verilmemesi
halinde kabizlik bas gösterebilir. Bu arada verilen tohum karmalarinda,
unlu tohumlarla yagli tohumlar arasinda iyi bir denge saglanamamasi da
kabizligin nedenlerinden biri olarak gösterilir.
Kabizligin bir baska nedeni de, taneli yiyeceklerin
ögütülmesinde gerekli bulunan kumun saglanmamis olmasidir. Tasliginda,
taneli yiyecekleri ögütmede yararlanacagi kumdan yoksun bulunan kanarya,
sonuç olarak yiyecekleri ögütülememis biçimde ve kati olarak disariya atar.
Bunun bir baska olumsuz yani da bagirsak iltihaplanmasina neden
olabilmesidir.
Tedavi:
Tedavi olarak kanaryanin eksikligini duydugu seyler verilir. Yesillikler,
özellikle hemen her mevsim bulunan kivircik salata bolca verilebilir. Bunun
yani sira bol oranda verilecek keten tohumu, bagirsaklarin islemesini
saglayacaktir. Dogal olarak bu arada diger yiyecekler kabizlik hali
düzelin-ceye degin kaldirilmalidir. içme suyuna bir miktar madensuyu
karistirilmali veya küçük bir çay kasigi silme olarak karbonatla doldurulup
içme suyun da eritilerek verilmelidir. "iksir Bird Kabizlik" bu
hastalikta olumlu sonuç vermektedir.
Asiri kabizlik hallerinde, gaga açilarak iki damla kadar zeytinyagi
damlatmak gerekir. Bu da ise yaramazsa, tecrübeli bir kanarya meraklisi
veya bir veteriner hekimin yardimiyla lavman yapilabilir. Bu lavman, küçük
bir tüyün hint yagina veya zeytinyagina batirilarak çok dikkatli bir
biçimde ve zorla-maksizin kanaryanin anüsüne sokulmasi, böylece diskisini
yapmasina yardimci olunmasindan ibarettir.
Bagirsak
iltihaplanmasi
Belirtileri: En kesin
belirti, diskilarinin yesil renkte, kokulu ve bazen de kanli olusudur.
Karin tüylerine üflendiginde, derisinin koyu kirmizi ve hatta mor renkte
oldugu görülür. Bunlarin yani sira kanaryada genel bir keyifsizlik,
durgunluk, ötmeye ve yeme karsi isteksizlik hali göze çarpar.
Nedenleri: Kötü beslenme, tozlu,
temizlenmemis, kirli tohumlar, bozuk nitelikli sebze ve meyveler, kokusmaya
yüz tutmus mamalar bagirsak iltihaplanmalarinin belli basli nedenleri
arasinda sayilabilir. Bundan baska çok önemli bir neden de, taneli
besinlerin ögütüldügü taslikta yeterine kum bulunmamasi ve ögütülemeyen yem
tanelerinin hastaliga sebebiyet vermesidir.
Tedavisi: Bagirsak
iltihaplanmasi geçirmekte olan kanarya, diger kanaryalardan ayrilir.
Yesillik ve meyve verilmez. Temizlenmis özel kanarya kumu saglanarak,
tasligin kum gereksinmesi karsilanir. Yem olarak bir süre için yalnizca
patates haslamasi ve iyilesmeyi saglamak için düzenli bir sekilde her gün degistirilen
sularina 10 damla Terramycine, 10 damla Fema-zatine damlatilir.
Bagirsak
Parazitleri ve seritler
Belirtileri: Hastaligin
kesin tanimi, diskida solucanlarin veya seritlerin görülüp taninmasiyla
yapilir. Bu parazitler, kanaryanin bagirsaginda yasayan; onun tüm gücünü,
üreyip çogaldikça sömüren; zayiflamasina, halsiz düsmesine ve giderek
ölümüne neden olan zararlilardir. Solucanlar azamî bes mm. boyunda, ince,
iplikimse parazitlerdir. seritlerse bir buçuk-iki santim boyundadir.
Nedenleri: Genellikle bozuk
besinlerle, iyice temizlenmemis, parazitlerden arindirilmamis yesilliklerle
gelir, düzenli bir temizlige sahip bulunmayan kafes ve salmalarda pek çabuk
ürerler.
Tedavisi: Diskisinda parazit
görülen kanarya derhal diger kanaryalardan ayrilir. Bir gün hiç yiyecek
verilmez ve yirmi dört saatin bitiminde, gagasi açilip bir damlalikla
dört-bes damla zeytinyagi içirilerek bagirsaklarin temizlenmesi saglanir.
Bundan baska, sulari her gün tazelenerek ve günde 10 damla Sulfamezatin
damlatilarak verilmelidir.
Difteri
Belirtileri: Hasta kus
genellikle yemlik civarinda durur. Yem yiyemez ama diger kuslari da buraya
yanastirmaz. Tüyleri kabarik, karni siskin ve diskisi beyaz renktedir.
Gagasi açilip agzina bakildiginda agzinin içinde ve bogazinin tüm çeperinde,
açik sari renkte, gevsek, peltemsi görünümde, lekeler halinde benekler
izlenir. Bu lekelerin her biri virüs yuvasidir. Bunlar hastaligin
gelismesiyle solunum organlarina degin ilerleyebilir. Yutkunma ve soluma
güçlükleri ortaya çikarir. Bunun sonucu olarak da kisa bir süre içinde
kanaryanin ölümüne neden olur.
Nedenleri: Hastaliga neden olan
virüs çogunlukla baska hayvanlardan, pislikle bulasir.
Tedavisi: Kanaryalar arasinda
son derece bulasici bir hastalik oldugu için hastalikli kanaryalar hemen
digerlerinden ayrilir. Henüz hastalik görülmeyenler ayrildiklari yerde
dikkatle gözlenir ve hastaliga yakalananlar ayrima tabî tutulur. Saglikli
kanaryalara besi ve vitamin degeri yüksek yiyecekler verilerek bünyeleri
güçlendirilir. Çünkü bu hastaliktan ancak güçlü bir bünyeye sahip olanlar
kurtulma sansina sahiptir. Hastaligin tedavisi zor ve zahmetlidir. Ancak
bir veteriner hekimin basarabilecegi beceriyi gerektirir. Birer virüs
yuvasi olan her leke, kanarya zedelenmeden bir nester araciligiyla alinir
ve yok edilir. Yaralar her gün iyotlu gliserinle temizlenir. içme sularina
Terramycine damlatilir ve bünyeleri vitaminle takviye edilir.
Bacaklarin
Pullanmasi
Belirtileri: Genç
kanaryalarda rastlanilmayan bu rahatsizlik çogunlukla yasli kuslarda bacak
ve ayaklarin asiri pullanmasi, ileri hallerde ayaklarin sismesi,
kabarmalarin ve iltihaplanmalarin ortaya çikmasiyla belirlenir. Hasta
kanarya nesesizdir. Hareketlerinde ve davranislarinda huzursuzluk sezilir.
Tünegin üzerinde durmakta, tünegi kavramakta zorluk çeker. Bu nedenle kafes
tabaninda durdugu süreler tünekte durdugu sürelerden daha fazla olmaya
baslar.
Nedenleri: Hastaligi olusturan
bir tür virüstür. Kanaryanin direncinin azalmasi, vitamin ve besin
yetersizligiyle pislikten kaynaklanan bir hastaliktir.
Tedavisi: Hasta kanarya derhal
digerlerinden ayrilmalidir. Bulundugu kafes sodali veya permanganatli suyla
dezenfekte edilerek güneste kurutulup havalandirmalidir. Hasta kusun
tedavisine gelince, kanarya saglik kosullarina uygun bir yerde
bulundurulmalidir. Ayaklara ve bacaklara her gün % 3'lük asitborikli suyla
banyo yaptirilmali, iyice kurulandiktan sonra da kükürtlü vazelin
yumusatilarak dökülen pullar temizlenmelidir. Çünkü virüsler bu pullarin
arasina girip yuvalanmistir. Yapilan temizleme isleminden sonra bacaklara
ve ayaklara Terramycine Merhem sürülmelidir. Bu islemi, hastalik arazlari
kaybolduktan sonra, daha bir süre sürdürmek gerekir. Bu arada hasta
kanaryanin besinine büyük özen gösterilmeli, vitamin degeri yüksek besinler
ve yesillik verilmelidir.
Damla Hastaligi
(Nikris)
Belirtileri: Hastaligin ilk
belirtisi, parmaklarin oynak yerlerinde gözle görülebilen sisliklerin
olusmasidir. Bu agrili bir sisliktir. Kanarya son derece rahatsiz ve
huzursuzdur. Tünekte durmakta ve yürümekte zorluk çeker. Rahatsiz olan
ayagini yukariya dogru toplar. Giderek uçmakta dahi sikinti çektigi
görülür. Tüylerinin rengi degismeye, esmerlesmeye yüz tutar.
Nedenleri: Bu hastalik çogunlukla
yasi ilerlemis kanaryalarda görülmekle birlikte, nedeni, yanlis beslenme ve
elverissiz kosullarda yasamaktir. Rutubetli yerlerde, çok dar kafeslerde
hareket etme olanagindan yoksun olarak yasayan, sürekli yüksek degerde
besin alan ve bunlari yakamayan kanaryalarda bu hastaliga daha sik
rastlanir.
Tedavisi: Hasta kanarya derhal
genis bir kafese alinarak daha fazla hareket etme imkâni taninir. Mamalar
ve proteince yüksek besinler kesilir. Bol miktarda yesillik verilir. Bu
olanaklar tanindiginda hasta kanaryada hizli bir iyilesme görülür.
Dil Alti
Hastaligi
Belirtileri: Bu hastaliga
tutulan kanaryanin yem yiyemedigi ve ötmedigi görülür.
Nedeni: Çogunlukla
kanaryalara verilen yemlerin temizlenmemis ve tozlu olusuyla, içinde
yabanci maddelerin bulunmasi bu hastaligi nedenler. Yem içinde bulunan
tahris edici maddeler, kanaryanin dilaltini tahris eder; bazen de
iltihaplanmasina neden olur.
Tedavisi: Eger hastalik henüz
birinci asamadaysa, yani yalnizca tahris olma söz konusuysa, kanaryanin
gagasindan içeriye, dilinin altina degecek biçimde bir iki damla limon suyu
damlatmak ve sularina birkaç gün limon damlatarak vermek iyi gelecektir.
Tabii bu arada yemlerin uygun nitelikte olmasina da dikkat edilir. Eger
dilaltinda iltihaplanma varsa, bir igne iyice yakilir, ucu saf alkolle
silinir ve çok dikkatli olma kosuluyla bununla iltihapli kistin delinerek
cerahat akitilir. Suyuna Sulfamezatin damlatilir.
Kuyruk
Hastaligi
Belirtileri: Kanaryanin
arkasinda, kuyrugunun üstünde bulunan ve kanaryanin tüylerini parlatmada
kullandigi yagi salgilayan bir bezin sisme halidir.
Nedeni ve Tedavisi: Kanarya
saglikli oldugu devrelerde, bu salgi bezinin üzerine gagasiyla bastirarak
yag çikartir ve bununla tüylerini parlatir. Ancak hasta oldugu zamanlarda
dogal olarak bu islemi ihmal eder. Bunun sonucunda da kullanilmayan yagla
dolan beze siser. Bazi kanarya meraklilarinin yaptigi gibi, bu bezeyi
igneyle delerek yagi akitmak son derece yanlistir. En iyisi ilik suyla
hafifçe bastirarak, beze üzerine sicak kompres yapilmali, da-ha sonra bu
kisim kurulanarak yumusatici bir yag, örnegin vazelin veya bademyagi
sürülmelidir. Hastaligin tedavisi için bu yeterli bir önlemdir.
Yumurtlamada
Güçlük Çekme
Belirtileri: Genel görünüm
olarak kanaryalar, ilk çiftlesmeden bir hafta sonra ilk yumurtayi verirler.
Bu süre en fazla on ilâ on bir güne kadar çikabilir. ilk döllenmeden itibaren
on bir gün geçtigi halde yumurtlamayan disinin davranislarini incelemek
gerekir. Disi kanarya hiç tünekte tünemiyor, çogunlukla kafes tabaninda
sikintili bir vaziyette durup tüylerini kabartiyorsa, "yumurtlamada
güçlük çektigine" kanaat getirebiliriz.
Nedenleri: Kadinlardaki ilk dogum
gibi, kanaryalarda da ilk yumurtlamada biraz zorlukla karsilasmak dogal
sayilabilir. Çünkü disi kanarya henüz gençtir, yumurtanin gelecegi kanal
normal genislige ulasmamis ve açilmamistir. Yardimla bu düzelebilir. Bazen
de disi kanarya yapisal bir bozukluga sahiptir ve yumurta kanallari
yumurtanin geçemeyecegi kadar dar bulunmaktadir veya yumurta normalden
fazla iridir.
Disi, kisi soguk yerde geçirmis ve gerekli beslenmeyi görememisse veya
herhangi bir nedenle üsütmüs ve yumurta yolunda bir iltihaplanma meydana
gelmisse, yine yumurtlama güçlügüyle karsilasiriz.
Tedavisi: Rahatsizlik kesin
olarak tanindiktan sonra yapilacak ilk is bazi basit uygulamalarda
bulunmaktir. Ürkütülmeden yakalanip avuca alinan kanaryanin karin kismina
soguk su akitilir, böylece gevsek karin kaslarinin bu anî ürpermeyle
çalisarak yumurtanin disari atilmasi saglanmak istenir. Eger bunda basari
saglanmazsa, bu kez disi kanaryanin arkasi, deride yanik meydana
getirmeyecek bir sicaklikta buhara tutulur. Gevseyen ve genisleyen kanaldan
yumurtanin çikmasi böylece mümkün olabilecektir. Ancak bu önlem de bir
yarar saglamamissa, bu kez zeytinyagina batirilan bir kuyruk tüyü yumurta
kanalina sokularak yumurtanin disari çikabilmesi için bir kayganlik
olusturulur. Bütün bu önlemler çogu kez basarili olmakta ve disinin
yumurtlayabilmesi saglanmaktadir. Ancak bazen istenilen sonuç
alinamamaktadir. Böyle durumlarda gecikilmeden bir veteriner hekime
basvurulmalidir. Kanaryanin kanal yöresine distan yapilan baskiyla yumurtanin
kirilmasi, çogu kez üzücü durumlara yol açar. Bu yönteme mecbur kalmadikça
basvurmamak gerekir.
Kabuksuz
Yumurtlama
Belirtileri: Adindan da
anlasildigi üzere hastaligin belirtisi, tanimlayici baska belirtilere gerek
duyurtmayacak kadar açiktir. Disinin yuvaya biraktigi yumurtanin üzerinde
kireçli kabuk olusmamis bulunmaktadir. Üzerinde yalnizca bir zar-kabuk
vardir ki, bu kuluçka için yetersizdir.
Nedenleri: Tahmin edeceginiz
gibi, bütün bir kis mevsimi boyunca disiye gerekli besinin verilmemis olmasi
ve çiftlesme devresine disi kanaryanin zayif bir bünyeyle girmis bulunmasi
en önemli nedendir.
Tedavisi: iyi bir döl için disi
kanaryanin kisi tercihen isisi 16–17 santigratlik, temiz havali ve
rutubetsiz bir odada geçirmesi, karma yemlerle ve kuvvetlendirici mamalarla
iyi bir beslenme görmesi gerekir. Bu mamalarin içine, yumurta kabugu,
mürekkepbaligi kemigi tozu gibi kireç ve fosfor bulunduran maddelerin
konmasi unutulmamalidir.
Günes Çarpmasi
Belirtileri: Günes altinda
duran kafeslerde bir de bakarsiniz ki kanaryaniz kafesin dibinde boylu
boyunca yatiyor, hiçbir kipirdama yok. Bu bir günes sokudur. Hiçbir yerinin
tutmadigi, felç halinin görüldügü olaylar da vardir. Eger önlem alinmaz ve
uzun süre bu durumda birakilirsa kanarya ölebilir de.
Nedenleri: Kanaryalarin direkt
günes isigi alan yerlerde ve 24 santigrattan yukari isilarda
birakilmamalari gerektigine deginilmisti. Fazla sicaklik ve dik gelen günes
isinlari kanaryayi fazlasiyla rahatsiz eder; asiri hallerde hastalanmasina
neden olur.
Tedavisi: ilk is olarak kanarya
direkt günes isigi almayan ve isin sicak olmayan bir yere alinmali. Basi,
ayaklari ispirtoyla islatilmali ve masaj yapilmalidir. Böylece serinlemesi
ve kan dolasiminin normale dönmesi saglanmis olur. Agzinin açilarak iki
damla gliserin damlatilmasinda da yarar vardir.
Tüy Degisimi
(Karin Agrisi)
Öncelikle belirtmeliyiz ki "tüy degisimi" bir
hastalik degildir; her yil bütün kuslarin geçirdigi normal bir fizyolojik
yenilenmedir. Ancak, iyi bir bakim ve beslenme olanagina sahip olmayan
kanaryalar bu devrede zarar görmeye mahkûmdurlar. Temmuz ayi ile eylül ayi
arasinda geçirilen bu olay, kanarya iyi bir bakim altinda ise hiçbir iz
birakmadan kolaylikla atlatilir.
O yilin yavrulari olan genç kanaryalar bu devreyi pek hafif geçirirler. Fazla
tüy degistirmezler. Bu nedenle de bünyeleri sarsilmaz. Daha ileriki
yaslarda bulunan kanaryalar, önce kuyruk ve kanat, sonra vücut ve en son
olarak kafa tüylerini degistirerek yeni ve parlak tüylere sahip olurlar.
Bütün bu olusumun süresi normal olarak iki ay kadardir. Bu devre içinde
kanarya son derece halsizlesir. Hareketliligi azalir, ötmez olur. Tüy
dökümü süresince kanaryalar çok iyi bakilmali, soguktan, hava akimlarindan,
ani isi düsmelerinden titizlikle korunmali, beslenmelerine büyük özen gösterilmelidir.
Özellikle serin sonbahar gecelerinden korumak amaciyla geceleri kafes
üstünün hava geçiren yün örtülerle sikica örtülmesinde yarar vardir. Tüy
dökümü süresince, yesillik ve meyveler azaltilir. Kenevir, turp ve hardal
tohumu yemlerden çikartilir. Kuvvet mamalari, kusyemi, dan, marul tohumu ve
keten tohumu verilir. Sularina, hastaliklardan korumak üzere Terramycine ve
vitamin damlatilmasinda yarar vardir. "iksir Bird Tonik",
kuslarin tüy atimini kolaylastiran, bu süreyi kisaltan hazir bir ilâç olarak
yarar saglar.
Kanaryayi tüy degisiminden çabuk çikartmak için, bazi yetistiricilerin
karsi çiktigi, bazilarinin çok tuttugu bir yöntem vardir. Bizde Barbar
Metodu adiyla anilan bu yöntem, tüy dökümü süresince kanaryayi, üzeri kalin
bir örtüyle kapanmis bir kafesin içinde tutmaktan ibarettir. Kafesin alti
temizlenmez ve beslenme çok az bir isigin bulundugu kafesin içinde, örtü
altinda sürdürülür. Bu örtü, kafesin içindeki isiyi sabit ve kafesin içini
karanlik tutar. Bu iki etkenin tesiri altinda kanarya, tüy degisimini bes
hafta içinde tamamlar.
Derinin Yangisi
Ve Çibanlar
Sebepleri: Baslica dört guruba
ayrilir :
l - Mekanik sebepler (yaralar, ezikler, sürtmeler, yabanci cisimler,
pislik);
2 - Fizikî sebebler (soguk, sicak, elektrik);
3 - Kimyasal sebepler (asitler, alkaliler);
4 - Mikrobik sebepler ve iltihapli hastaliklarin siçramasi sureliyle de
meydana gelir.
Belirtileri: Kirmizilik,
siskinlik, agri, sicaklik, topallik ve hatta bazen hasta kisminin felci
dahi görülür.
Tedavi: Sebebi ortadan
kaldirmakla yapilir. Yara olgunlasmamisça baslangiçta yangiyi dagitmak
için, daha sonra ise olgunlastirmak maksadiyla tentürdiyot sürülür. Agri
varsa azaltmak için bebek aspirini verilir. Cerahat olgunlasmissa keseleri
yarmali ve cerahati iyice temizlemeli, asit borikli su veya diger
antiseptikler, katranli veya kükürtlü sabunlar ve merhemler (Pellidoll
merhemi veya Bepanthene merhemi, Anestol pomat veya Antidot pomat)
kullanilmalidir. Geregine göre sulfamit tozu veya penicillin tozu
yedirilir. inatçi çibanlari ve etrafindaki tesekkülleri cehennem tasi
(Nit-rate d'argent) ile yakmalidir.
Urlarin
Tedavisi
Belirtileri: Kusun çesitli
yerlerinde ( çogunlukla kanat alti ve sirtta) küçük bir nohut tanesi kadar
urlarin hayvani rahatsiz edecek sekilde büyümesi.
Sebepleri: Tam olarak
bilinmemekle beraber çogunlukla kanaryalarda irsi ve cinse bagli olan bu
hastalikta yiyeceklerin de etkili oldugu sanilmaktadir.
Tedavi: Norvich ve Gress cinsi
kanaryalarda sik görülen bu urlarin üzerine kulak çubugu veya ucuna pamuk
dolanmis kibrit çöpü ile sirke ruhu sürülmelidir. 1 hafta sonra urun üzeri
kizardiktan sonra alinabilir veya kendiliginden düsecektir.
ishal
Belirtileri: En Önemli
belirti, kanaryanin diskisidir. ishal olmus bir kanaryanin diskisi sulu ve
beyaz renklidir. Bunun yani sira, sik sik kaka yapma, durgunluk, halsizlik
devamli tüylerini kabartarak durmasi ve yiyecek yememesi yan belirtiler
olarak dikkat çeker.
Sebepleri: Kanaryanin üsümesi,
soguk su içmesi, soguk ve islak yesillik yemesi, fazla oranda yesillik
yemesi, yedigi yiyeceklerin bozuk vasifli, çürümeye yüz tutmus olmasi
ishalin nedenleri arasinda sayilabilir.
Tedavi: Ishal türü
hastaliklarda kusun halsiz düsmesi ve çabuk hastalanmasi kaçinilmazdir. Bu
hastalik süreci ölüme kadar dahi gidebilir. Bu konuda alinacak ilk önlem,
verilmekte olan mama, yesillik, meyve gibi, bagirsak bozukluguna neden
olabilecek yiyecekleri kesmek, sade bir besin düzeni uygulamaktir. Bu
amaçla haslanmis patates ve yalnizca kusyemi vermek yeterlidir. Diger tüm
yemler kaldirilmalidir. içme suyu olarak, iyice haslanmis ve tülbentten
süzülmüs pirinç suyu vermek büyük yarar saglar.
Benim size önerebilecegim ilaç kendimin kullandigi etkili bir ilaç olan
ENDOSIN. Bu ilaç çocuk ishali için kullanilmakta olup, eczanelerden temin
edebilirsiniz. Ayrica COXIDIN ya da TETRAMEZATIN adli ilaçlari da bu amaç
için kullanabiliriz. Bu ilaçlar tavuk ishali için kullanilmakta olup,
kanarya ve muhabbetkuslari içinde kullanilabilir. Bu ilaçlarin kullanimlari
ise: yarim sulugun içine 8–10 damla (tablet olanin mercimek büyüklügünde
sulugun agzina) koymaliyiz ve iki günde bir ishal bitene kadar
degistirmeliyiz. ishal bitiminde ilaci vermeyi de kesmeliyiz. Bu arada B ve
C vitamini vermeyi de ihmal etmemeliyiz. Bundan baska her gün tazelenmesi
kosuluyla içine bes damla Terramycine ve 10 damla Sulfamezatin damlatilmis
su vermek de mümkündür. "iksir Bird ishal" de, ötücü kuslar için
hazirlanmis etkili bir ilâç olarak ishallerde yarar saglar. Bu arada
kanaryanin diskisi dikkatle kontrol edilmelidir.
Hastalik kesildiginde önce ilâçlar kesilir. Yiyecekler tedrici usulle yavas
yavas çesitlendirilir. Bir iki hafta yesillik, meyve ve mama vermemek
yerinde olur.
Ayrica kusun suluguna her gün degistirilen demli çay koymak, suyun
içerisine küçük bir parça kireç (tebesir parçasi veya duvar sivasi vs.
olabilir) atmak, bir süre kafese bayat ekmek koymak da kisa süreli geçici
çözümler olabilir.
Tüy dökülmesi
Belirtileri:
|
Çeşitli Hastalıklar ve Tedavileri Hakkında Geniş Bilgi 2
