H A R Z  KANARYASI

    Harz kanaryasının kökeni; Yukarı Almanya, Bavyera, Thuring ve Harz ilidir. Thuringe’nin küçük Saint-Andreasberg ili bu kuşu yetiştirme beşiği olmuştur.

   Bu şehirde TRUTE, VOSHMAAR, CRYNTES, SEİFERT gibi bazı aileler bu kuş üzerinde inat ve sebatla ve kuşaktan kuşağa dikkatli incelemeler ve ayıklanmalarla çiftleştirmeler yaptırarak gözdeleri olan bu kuşun ötüşünü artırmağa ve şaşılacak değerde bir ötücü yaratmağa muvaffak olmuşlardır. Bu kuşun dünya ölçüsünde bir şöhreti vardır.

   Bu kuş kadar kendisinden bahsedilmiş ve mürekkep sarf edilmiş aşka bir kuş yoktur. Yarım asırdan fazla bir zamandan beri Almanya’da, İngiltere’de Hollanda ve Belçika’da bu kanarya hakkında broşürler, gazeteler, mecmualar ve incelemeler yayınlanmıştır.

   Evvelce yeşil olan Harz kanaryası bugün sarı ve alaca renklerde  bulunmaktadır. Bu kanarya ince uzun, fidan boylu, tetik ve atik aynı zamanda kuvvetli bir kuştur. Tüneği üzerinde dikey olarak durur ve öterken boğazını kuvvetle şişirir

   Şakımalarını gagası kapalı olarak terennüm eder. Nefes alırken ve nefes verirken de ötüşüne devam eder. Şakıma parçaları sonsuz olup şaşılacak derecede bir ahenkle, bazen yurt hasreti serbest ha yatı arayan kederli, bazen şen ve şakrak, bazen ağır ve kalın, bazen ahenkli ve latif bazen da hüzün verici seslerle haykırır.

   Bu kanarya hakiki bir sanatkar gibi terennüm eder. O derece ki, yarattığı l atmosfer içinde sizi mest eder.

  Bu kanaryanın karakteristik tarafı, genellikle diğer kanaryaların yaptığı gibi ötüşleri ile sizi sersem etmemesidir.

HARZ KANARYASININ ÖTÜŞÜ

   Harz kanaryasının ötüşü birbirini takip eden seslerden teşekkül eder. Bu sesler sesli ve sessiz harflerle birleşir ve tınlayan heceler meydana getirir. Bu kuş, seslerini Ü, 0, İ, A veya Üt ile nakil eder veya İ, Ü, 0 gibi sesli bir harfe bağlı nağmelerden sonra Hİ. HU.. BO.. sesleri işitilir

   Harz kanaryasının ses gırtlağı (Syrinx) özel bir yapıya maliktir. Bu sayede ağır ve kalın, bazen da bir mağara boşluğundan gelen sese benzer bir sesi ve madeni sesleri çıkarabilmektedir.

  Bu kuşun notasında iki oktav ile beraber bir quinte (beş nota aralığı) vardır ki, kemanın dördüncü kalın (Sol) sesinden başlayarak tiz perde olan (Mi) ye kadar gider. Bazı kuşlar (iç oktavdan fazlaya sahiptir. Bunlar kalın (Fa) sesinden başlayarak (La) sesine kadar gider.

  Ötüş, üç esaslı sesle belirir Makaralar (ruleler), flutlar ve gulgule (Glou) lerdir. Bunlar da başlıca sekiz parçaya ayrılır ()

1 —Derin rule

2 — Derin mırıldanma

3 — Derin çınlama

4 — Dalgalı rule

5 — Aralıklı rule

6__ Alçak flut sesi

7—Çağli

8 — Gulgule

 Bu sekiz parça üzerinde çeşitli ötüşler meydana gelir ki, bunlar da aşağıda gösterilmiştir

Derin rule

Gıcırtılı rule

Dalgalı rule

Derin dalgalı rule

Dalgalı flut rule

Sallantılı veya aralıklı rule

Çınlayıcı rule

Derin çınlayıcı rule

Üç defa Çağlayan rule

Üç defa dalgalanan rule

Zezeli rule

Gulguleli rule

Mırıltılı veya düğümlü rule

Derin mırıltılı rule

Gulguleli mırıltı

Çınlama

Derin çınlama

Alçak flut sesi

Yüksek flut sesi

Gulgule

Gulguleli su sesi

Yuvarlanan gulguleli ses

Çınlayan gulguleli ses

Sallantılı veya aralıklı rule

    Harz kana ötüşünü okadar acele yapar ki, şakınan parçalar birbirine bağlı olarak kalır. Kanaryanın şakıdığı parçaları aynı makamda devam ettirmesi nadirdir. Onların sıra ve intizamını bozmaya meyillidir.

    Harz kanaryasının şakıdığı parçaları burada saymak uzun sürer. Bunlar o kadar çoktur ki, işin ehli bir hakem, çeşitli 80 parça tespit etmiştir. Bunların bazıları gulguleye, bazıları rule ve çınlamaya bağlıdır. Bu değişik parçalar rule ile veya mırıldanma ile başlar.

HARZ KANARYASINI  YETİŞTİRME ZANAATI

   Yetiştirme ile meşgul olduğunuz zaman bir erkek ile iki dışı satın alınız. Bunların yeşil olması tercih edilmelidir. İşe başlamak için bir şampiyon ne de yarışmalarda yüksek değer kazanmış kuşlar- hiç birisini satın almayınız Yetiştirmeye başlamadan evvel kuşların ötüşünü, iyi ve kötü niteliklerini öğreniniz. Başlıca ötüşlerini ayırt etmesini biliniz. Ancak şakımaların arasındaki farkı seçilebildikten sonra kıymetli kuşlardan satın alınız. Bunlarla, ilini yönden yetiştirme yapar ve başarı sağlarsınız. Nice meraklılar görülmüştür ki, yetiştirmeğe başlamak için yüksek değerlerle nam ve şan kazanmış kuşlar satın almışlar ve hiçbir pozitif netice elde edememişlerdir.

    Alman yetiştiricileri, bu şaşılacak değerde ötücü olan kuşu mey dana getirmek için yüzyıllar boyunca emek harcamışlar, meraklılar ise şampiyon elde etmek işini birkaç seneye sığdırmak istemişlerdir.

   Bir şampiyon elde etmek için, kuşun çıkardığı seslerin niteliklerini tanımak ve fişlerine göre çiftleştirmesini bilmek gerektir. Her ötüş parçası soydan gelen bir hücre ile ilgilidir. Bu hücrelerin aralarında uyuşma olursa yavrulara geçerler. Şu halde öyle vakalar olur ki bu hücrelerin biri, bir diğerinin menfaatine gelişir veya diğerini yok eder veyahut ona zıt olarak gelişme gösterir. Baran yetiştiricinin şansı yardım ederek hücreler tamamen birbirlerine uyarlar ve kuşun ötüş parçaları düzelmiş olur; ses asilleşir, şaşılacak değerde yavrular elde edilir. Fakat bu hücreleri tabiat, Mendel kanununa uygun şartlarda idare ettiğine göre çoğu defa dişi kuş, erkek kuşun zararına olarak bütün nitelikleri kendinde toplar. Bu takdirde yetiştiricinin bütün bir senelik emeği boşa gider. Fakat aynı yetiştirici bir yıl sonra pozitif sonuç alacağım bilir.

    Harz kanaryası için bu işe yeni başlayanlara genel bir plan vermek zordur. Yani her hangi bir şakımaya bağlı diğer bir ötüşün, renkli kanaryalarda olduğu gibi yeni bir çeşitlik vereceğini iddia etmek mümkün değildir. Renkli kanaryalarda yapılanlar ötücü olan Haiz kanaryalarında yapılamaz. Çünkü başlangıç yetiştiriciye ve çiftleşmeye göre değişir. Fakat yetiştirici elindeki kuş ile bu planı kendisi yapa bilir. Çünkü kanaryaların ötüş kudretini bilir.

    Avrupa’da bir yetiştiriciden bir erkek ve iki dişi satın alınacağı zaman, satıcı size bu kuşlar için şöyle diyebilir:

   Bu dişi ile gulgule ve bununla da derin mırıldanma sesini elde dersiniz. Başka şekilde hareket edilirse iş sıfıra götürülmüş olur. Bir örnek verelim : Tamamen aynı nitelikleri, aynı ötüş özelliklerini çıkaran iki erkek kanarya alınız. Bunları iki kardeş dişi ile çiftleştiriniz. Göreceksiniz ki, alacağınız yavrular tamamen farklı olacaktır. İşte bu sebepten dolayı işe yeni başlayan bir yetiştirici kuşların ötüşünü mutlaka kendisi öğrenmeli ve çiftleştirme işini ötüş fişlerine göre yapmalıdır. Yani hissi bir köşeye iterek ilimle işe başlamayı unutmamalıdır. Böyle hareket ederek, gulguleli ses ile, sallantılı ses çıkaran iyi ötücü bir kuş sağlayınız. Bu kuşu makara çeken ve mırıldanma sesi çıkaran bir dişi ile çiftleştiriniz. Bunlardan yavru elde ettiğiniz zaman babalarının ötüş fişi ile yavrularının ötüş fişini kıyaslayınız ve böyle  kuşlarınıza en uygun olacak çiftleşmeler üzerinde araştırmalar yapınız. Fakat bunu, elde edeceğiniz puanları ile değil, ötüş fişi ile yapınız. Böylece hazır şampiyon satın alanlardan daha kolaylıkla şampiyon yetiştirmeği başarırsınız.

   Diğer taraftan şampiyon olmayan ve üreme bakımından yüksek niteliği taşımayan mükemmel kuşlar vardır. Yarışma gününde bildiklerini jüriye gösteremezler. Bu, adeta imtihana giren bir çocuğun utangaçlığı ve korkusuna benzer. Bu etki altında, kuşlar iyi ötüş hassalarını kaybederler, ötmeği unuturlar veya hiç ötmezler. Böyle kuşlara hakem tarafından eğitim eksikliği, ötüş dersinin fena öğretildiği karan verilir ve bunlar ikinci plana geçirilirler. Fakat öyle haller olur ki,. aynı nitelikleri kazanmış oldukları halde iyi eğitimden geçmiş bir kuş; kötü eğitim görmüş kuşlardan daha iyi öter ve tabii onu birinci plana geçirir.

   Kuşlarınızı satın alacağınız zaman, satıcıdan kuşun ötüş fişini ve soy kütüğünü (Pediğrisini) isteyiniz ve yetiştirme defterine kuşlarınızın  soyunu kayıt ediniz.

  Her kuşun ayağında alüminyum den bir halka bulunmalıdır. Bu halka üzerinde soy ukütüğü numarası ile yetiştirici kulübün ilk harfleri yazılmalıdır. Ayağında halkası olmayan Haiz kanaryası yoktur. Bu kanaryanın bütün yetiştiricileri bir kulübe mensup bulunurlar ve kuşun kökeni ne olursa olsun bunlar federasyonda kayıtlıdırlar. Şu halde kuşun satın alınmasında, halka aracılığıyla, kuşun kökenini, soy kütüğü numarasını ve hatta yetiştiricinin ismini bile garantili olarak bulmak mümkündür.